O Azerbejdžanu

OPŠTE INFORMACIJE

Geografski položaj: Azerbejdžanska Republika je najveća država u regionu Zakavkazja. Nalazi se u jugoistočnom dijelu južnog Kavkaza i dijeli granice na sjeveru sa Rusijom, na jugu sa Iranom, na zapadu sa Turskom, Gruzijom i Jermenijom, a na istoku svojim susjedima preko Kaspijskog jezera sa Kazahstanom i Turkmenistanom.

Naziv zemlje: Azərbaycan Respublikası (Azerbejdžanska Republika)

Prijestonica: Bakı (Baku),  2 250 100 stanovnika (dec. 2011. godine)

Zvanični jezik: Azerbejdžanski

Religija: Religija je odvojena od države i sve religije su jednake pred zakonom

Stanovništvo: 9 250 000 stanovnika (dec. 2011. g.)

Valuta: Manat

DRŽAVNI SIMBOLI

ZASTAVA

Državna zastava Republike Azerbejdžan je simbol suvereniteta azerbejdžanske države i zajedno sa grbom i himnom Republike Azerbejdžan, predstavlja sveti simbol i svako nepoštovanje tih simbola kažnjivo je zakonom.Gornja traka zastave Republike Azerbejdžan je plava. Ova boja označava slavu, čast, vjernost, iskrenost. Za Azerbejdžan, ova boja je i boja drevnog naroda Hazara sa Kaspijskog mora.Srednja traka zastave je crvena. To predstavlja pravdu, snagu, junaštvo, ljubav, hrabrost. Crvena boja azerbejdžanske zastave predstavlja uspomenu na herojsku borbu naroda protiv osvajača. To je boja revolucije i pobjedonosne borbe. To je boja vatre i pšeničnih zrna.Zelena traka u dnu zastave predstavlja slobodu, radost (ponos), nadu, zdravlje. Zelena je omiljena boja azerbejdžanskog naroda. Ona je prisutna u nazivima jezera Azerbejdžana, simbol je proljeća i dolaska Novruza (Nove godine), ona predstavlja "semeni" (nacionalna igra, posvećena proljeću) - zeleni krug nade i vjere.Na sredini crvene trake zastave, nalazi se polumjesec. Mnogo godina je on bio izostavljan iz heraldike Azerbejdžana. Njega su smatrali "religioznim simbolom, koji je stran svakoj ideološkoj svijesti i smislu svjetske amblematike". Polumjesec je jedan od drevnih simbola, zastupljen uglavnom kod naroda srednje Azije, u čijoj je mitologiji i religiji postojao kult mjeseca. Uostalom, prijehrišćanska Kavkaska Albanija bila je poznata po svojim hramovima, koji su bili posvećeni tom kultu, o čemu svjedoči još Strabon.Osmokraka zvijezda, koja se nalazi sa desne strane polumjeseca, takođe nema nikakvo religiozno utemeljenje. Zapravo, to su dvije četvorokrake zvijezde. Osmokraka zvijezda, u azerbejdžanskoj mitologiji, označava Sirijus - zvijezdu svih putnika, svetionik, koji organizuje kosmički prostor i vrijeme. U njoj su tijesno isprepleteni opštenarodni simboli dobrote, nade, slave i nacionalnog ponosa za svoju zemlju, za rodni kraj. Istaknuti simboli duhovne kulture drevnog Azerbejdžana su osmokraka zvijezda i njeni smisaoni simboli - Simurg i Novruz. Kao potvrda tome može poslužiti preuzimanje filozofije i simbola iz kultura drugih naroda, kao i drevnih astralnih simbola obožavanja bogova - osmokrake zvijezde i filozofije univerzuma, od strane drevnih Azerbejdžanaca.Osmokraka zvijezda, u zrakasto-lepezastoj i drugim stilizovanim formama, zastupljena je na azerbejdžanskim tepisima, koji se prave još od prvog milenijuma pa sve do našeg doba, u nacionalnim amblemima, juvelirskim proizvodima i drugim predmetima nacionalno dekorativno-primjenjene umjetnosti. Prema zakonu naslijeđivanja kulturnog naslijeđa, osmokraka zvijezda je vremenom postala opštenacionalni simbol Azerbejdžana, koji se pojavljuje na grbu i državnoj zastavi.Osmostrana simbolika je bila raširena kod drevnih civilizacija Istoka i u antičkom svijetu - u Sumeru, Asiriji i Vavilonu, Midiji i Iranu, Indiji i Palestini, Grčkoj i Rimu, Engleskoj i Rusiji. Ona se srijeće na carskim cilindričnim pečatima, na dvorskim bareljefima i arhitekturi, na međašima i u juvelirskim proizvodima. U istoriji kulture čovečanstva osmokraka zvijezda, kao božanski astralni simbol, prvi put se srijeće na cilindričnim carskim pečatima, carskim bareljefima i juvelirskom nakitu Sumera, Asirije i Vavilona, s kraja IV i početka III veka p.n.e.Tako je osmokraka zvijezda, najvažniji astralni simbol obožavanja bogova Sumera - mesopotamske civilizacije, stekla novo filozofsko značenje u kulturi zoroastrizma, koja predstavlja sedam etapa i osnovu univerzuma, poslije čega nastupa osma etapa - novi vječni život pravednih ljudi.

GRB

NACIONALNA HIMNA

Muzika: Uzeira Gadžibekova      Riječi: Ahmed Džavada        Azerbejdžan, Azerbejdžan!      O, kolijevko slavnih sinova!      Nema zemlje, milije od domovine,      Nema zemlje, od nje rođenije      Od početka našeg života      Pa sve do poslednjeg dana!      Pod znamenjem Slobode,      koračaj svojim putem!      Hiljade nas je palo u boju,      Štiteći zemlju svoju.      U odsutnom času postaćemo zid      U nesalomivom ratnom stroju!      Neka cvjetaju tvoje bašte!      Gradi, maštaj, stvaraj!      Srce puno ljubavi,      Posvetili smo tebi.      Ponosi se, ponosi, gordom sudbinom,      Zemljo naša drevna, zemljo sveta.      Svakog tvog sina pokreće mašta      Da pod mirnim svodom živi.      O svijetla zemljo, zavetna zemljo,      Azerbejdžan, Azerbejdžan!

NACIONALNI PRAZNICI

TERITORIJA

GEOGRAFIJA

Azerbejdžan se nalazi u jugoistočnom dijelu Kavkaza, koji se proteže na više od 800 km od Crnog do Kaspijskog mora. Na raskrsnici Evrope i Azije, Azerbejdžan ima jedinstven geografski položaj i održava značaj za svjetske ekonomske i kulturne veze.

Azerbejdžan je okružen planinama koje zauzimaju više od polovine teritorije: Na sjeveru je Veliki Kavkaz sa najvišim vrhom oblasti Bazardjuzi – 4,466 metara (njegov jugoistočni dio dostiže Azerbejdžan); na jugozapadu je ogromno Transkavkavsko brdo koje se širi ka Jermeniji i Gruziji i graniči sa Malim Kavkazom,  dok su na jugu Tališke planine. Na zapadu, izvan granica Azerbejdžana, Veliki Kavkaz i Mali Kavkaz su okruženi Lih (Suram) vijencom na istoku iza ogromne Kur-Araz nizije. Ona je okružena dolinama i nizijama. Prema tome, površina Azerbejdžana podsjeća na gigantski plato sa oštrim planinskim ivicama koje silaze u Kaspijsko more.                                                                                            

Pored toga, postoje četiri odvojene doline: jedna na sjeveru Velikog Kavkaza (Gusar dolina i Samur-Davači nizija), druga unutar Transkavkaske visoravni, (Araziani dolina Nahčivana), treća na Absheron poluostrvu koja izlazi na more, dok je četvrta Lankaran nizija u podnožju Taliških planina. Ove upečatljivije karakteristike površine, uz specifičnosti geografskog položaja, dosta određuju različitost i ljepote azerbejdžanske jedinstvene prirode koja obuhvata karakteristike Kavkaza i srednje Azije.

U većem dijelu ravnica ljeto je dugo, suvo i toplo, pejzaž je polupustinjski, dok se slane močvare mogu kategorizovati kao pustinje. Kiša pada samo tokom hladnih mjeseci i poljoprivreda bez navodnjavanja je nemoguća. U planinama, stepe i uske šume idu zajedno sa gustim listopadnim šumama. Na Velikom i Malom Kavkazu postoji mnogo rijeka koje teku iz planina ka ravnicama. Veće rijeke ih prelaze, dok manje rijeke presuše, i padaju u niz izvora stvarajući 'suve delte'. Riječne doline i delte su veoma pogodne za nastanjivanje i poljoprivredu.

Glavni kontrasti u prirodi Azerbejdžana dolaze iz razlike između vlažnih planina i suvih ravnica. Pejzaž varira od suvih, toplih polupustinja do snijegom pokrivenih visoravni i glečera. Jedinstvena raznovrsnost prirode Azerbejdžana je rezultat njegovog geografskog položaja i raznovrsnog reljefa. Današnji panoramski izgled Azerbejdžana, sa svojim visokim planinama, vulkanskim visijama, dubokim kanjonima, ravnicama, dolinama i obalama je formiran tokom miliona godina.

Sjeverna granica Azerbejdžana sa Ruskom Federacijom (Dagestan) proteže se duž grebena podijeljenih vijenaca Velikog Kavkaza. Na sjeverozapadu zemlje, podijeljeni vijenci se naglo spuštaju u Kanik (Alazan)-Agričaj dolinu. Na istoku Bazardjuzija - najvišeg vrha istočnog Kavkaza - oba podijeljena vijenca pripadaju Azerbejdžanu.

Na glavnoj podjeli raspona, između Bazardiuzija (4,466 m) i Babadaga (3,629 m) preovladava visok planinski reljef.

Vijenac Podjele se proteže uz čvrsti Laterar vijenac sa najvišim vrhom Šahdag (4,243 m). Na istoku i jugoistočno od Babaduza, vijenac Velikog Kavkaza se naglo spušta i transformiše u lepezno oblikovane grane planina srednje visine koje se zovu Diubrar. Na jugoistoku one su vezane brežuljcima i niskim planinama Gobustana a na istoku dolinama niskog platoa poluostrva Absheron. Ova oba regiona su dom aktivnih vulkana blata.

U okviru Azerbejdžana, osim njegovog sjeverozapadnog dijela koji se proteže do Gruzije, srednja Kur visija odvaja sjeverozapadni dio Kura doline u dvije manje doline - Kanik (Alazan)-Agričai na sjeveru i Ganja-Kazah na jugozapadu. Kursko-araksinska nizija, koja kao i Kaspijska, leži potpuno ispod nivoa okeana, je okružena brdima i kosim ravnicama. Kursko-araksinska nizija je okružena Karabahu i Mil ravnicama na zapadu, u podnožju Malog Kavkaza, i Širvan nizijom u podnožju Velikog Kavkaza. Na obalama Araz i Kura rijeka su Mil i Mugan ravnice koje se protežu do Irana. Saljan ravnica i jugoistočni Širvan se protežu do ušća rijeke Kura.                                                              

Nedaleko od kaspijske obale, dva arhipelaga od blatnih vulkanskih ostrva izlaze iz mora: Absheron arhipelag, u blizini Absheron poluostrva, i Baki arhipelag pored obala Gobustan i kursko-araksinske nizije.

Jugoistok Malog Kavkaza je u okvirima Azerbejdžana. To je sistem od nekoliko visoravni koje dostižu preko 2,000-3,000 metara u visini, i niza srednjih i niskih visoravni.

Dolina Terter rijeke dijeli azerbejdžanski dio Malog Kavkaza u dva dijela - sjeverozapad i jugoistok. Prvi je okružen sa dva vijenca - Šahdag sa vrhom Ginaldag (3,367 m) i Murovdagom sa vrhom Gijamiš (3,725 m). Oba nagiba Murovdaga pripadaju Azerbejdžanu dok granice između Azerbejdžana i Jermenije prolaze duž podjele Šahdag vijenca. Na jugoistoku Malog Kavkaza se podiže Karabah vijenac sa vrhom Boiuk Kir (2,725 m). On je iznad Karabah ravnice i okoline Khankandi. Na jugu, planine se prebacuju iz Geian stepe ka brdovitim dolinama Araza. Unutrašnjost Transkavkaskih visoravni se širi daleko ka teritorijama Gruzije i Jermenije i doseže dvije male oblasti Azerbejdžana. Na istoku ove izbočine je Karabah vulkanska visija prekrivena talozima i nizom mladih neaktivnih vulkana. Neki visoki vrhovi su preko 3,000 m (Išikhli je 3,552 m), mada mnogi od 1,500-2,500 m su više rasprostanjeni. Na teritoriji Nahčivana, pogranični visinski vijenci Zangazur i Daralaiaz se protežu.

Vrh Zangazur vijenca - Kaputjukh planina (3,904 m) je najviša nevulkanska tačka Transkavkavske visoravni. Južno podnožje vijenca Zangazur je u dodiru sa rijekom Araz. Tališke planine su srednje visine. Njihova najviša tačka Kiumiurkei je 2,477 m. Najsjeveroistočnije padine ovih planina su u Azerbejdžanu. One su podjeljene u tri paralelna lanca po dolinama i šupljinama. Glavna vododelnica stvara granicu Azerbejdžana i Irana, pa time Tališke padine su potpuno u Iranu.

Neke od rijeka Azerbejdžana se ulivaju u Kura rijeku, druge se ulivaju prvo u Araz, najveću pritoku Kure dok se ostale direktno ulivaju pravo u Kaspijsko more. Godišnji tok ovih reka je procijenjen na 7,78 milijardi kubnih metara. Distribucija mreže rijeka preko teritorije je neujednačena. Na nizijama, sa mekim tlom koje propušta vodu, one su rijetke, ali u planinama broj rijeka se povećava zbog obilnih padavina i reljefa. Mreža rijeka je dobro razvijena na 1,000-2,500 m visine. Generalno, postoji 90,000 kubnih metara odliva po 1 kvadratnom kilometru.

Najveća rijeka u Azerbejdžanu je Kura. Ona je 1,515 km duga (900 km unutar Azerbejdžana). Rijeka Araz se uliva u Kuru 236 kilometara od njenog ušća. Kura formira deltu na njenom ušću koja je 15 km duga. Ona se uliva u Kaspijsko more kroz dvije pritoke: sjeveroistočnu i jugoistočnu. Plovni put je prokopan 1964. godine u jugoistočnom pravcu. Kura je jedina rijeka u Azerbejdžanu važna za prevoz. Dio Kure od Ievlaha do ušća je plovan za male putničke i teretne brodove.

Druga rijeka po veličini je Araz, duga 1,072 kilometara. Kao i Kura, većina toka Araza je u Turskoj. Araz čini prirodnu granicu između Azerbejdžana, Turske i Irana dužine 580 km. Na teritoriji Nahčivana, rijeka ima nekoliko pritoka: Istočna Arpačai, Nahčivan, Alindjačai i Gilančai. Nakon što se Acer (Hakeri) rijeka ulije u Araz, Araz dostiže kursko-araksinsku niziju.                                                                           

U planinama postoji nekoliko hiljada manjih rijeka manjih od 10 km. Oko 800 rijeka u Republici su od 10 do 100 km. 23 rijeke su preko 100 km duge. Godišnja zapremina vode u azerbejdžanskim rijekama, uključujući i ulive od tranzitnih rijeka koje nose vode iz susjednih teritorija, predstavlja 30 kubnih kilometara godišnje. Planinske rijeke nose u doline velike količine zemlje i kamena, često katastrofalnim potocima, koji izazivaju veliku štetu poljoprivredi. Rijeke u Azerbejdžanu su cijenjene zbog svojih resursa ribe. U Kuri, losos i kečiga se pecaju. U rijekama Malog Kavkaza se nalaze pastrmke.

Potencijalni resursi hidroelektrana azerbejdžanskih rijeka čine 16 milijarde kV/sat godišnje. Glavni dio ove količine dolazi iz Kura i Araz rijeka. Rijeke Velikog Kavkaza imaju velike hidroenergetske kapacitete zbog njihovog visokog pada potoka i strmih nagiba. Glavne funkcionalne hidroelektrane - Mingečevir (najveća na Transkavkazu) i Varvarin su na Kuri.

Broj malih jezera u Azerbejdžanu je oko 250. Jezera u planinama su tektonskog porijekla i glacijalna, kao što je Goj-Gol (na 1,556 m) i Veliki i Mali Alagel (na 2,730 m). Duž obale Kaspijskog jezera postoje jezera Deveči, Gemušovan, Žil, Kildag. Binagadi Bitumen jezero na Absheronu je jedinstveno kao mjesto masovne grobnice izumrlih starih životinja.

Prirodna hidromreža i azerbejdžanski sistem za navodnjavanje su regulisani rezervoarima vode. Najveći je u Mingečevir, podignut 1953. godine. Brana, visine 88 metara, formira rezervoar vode površine od 605 kvadratnih kilometara i zapremine od 16,1 miliona kubnih metara vode. Ostali rezervoari vode su Araz (zapremina 1,35 miliona kubnih metara) i Šamhor (Šamhir) (2,67 miliona kubnih metara).

Navodnjavanje kanalske mreže počinje od Mingečevir rezervoara - preko kanala Gornjeg Karabaha i Gornjeg Širvana. Oni nose vodu ka pamučnim poljima kursko-araksinske nizije. Najveća gustina kanala za navodnjavanje je u Mughan ravnici. Ukupna dužina svih kanala u zemlji prelazi 3,000 kilometara. Na Samur-Deveči niziji, Samur-Deveči kanal za navodnjavanje se proteže na 191 km, od rijeke Samur na sjeveru do Jeiranbatan brane na Absheron poluostrvu. Vode ovog kanala ne samo da navodnjavaju suve zemlje na sjeverozapadu Azerbejdžana i Absherona,  nego i zadovoljavaju potrebe stanovništva i industrije u Bakuu i Sumgajitu.

Dužina kanala u Republici je 47,058 km i 1,4 miliona hektara površine za navodnjavanje.

Podzemne vode koje se koriste u poljoprivredi Azerbejdžana su od značaja za vodosnabdijevanje pojedinih okruga. One su neznatno slane u Absheronu i kursko-araksinskoj niziji.

Kaspijsko jezero je najveće jezero slane vode na planeti. Ali, njegova veličina i hidrološke karakteristike i porijeklo daju osnov da ga nazivamo more. U geološkoj prošlosti Kaspijsko jezero je bilo povezano sa okeanima Zemlje na zapadu i na sjeveru. Neke činjenice o paleontologiji, kao i neke vrste faune sačuvane u Kaspijskom jezeru (15 vrsta školjki i riba) ukazuju na veze Kaspijskog mora sa sjevernim morima.

Zemljišna površina Azerbejdžana ima spektar tipova od planinsko-livadske zemlje u alpskim livadama do suve zemlje polu-pustinja i žute zemlje u Lankaran subtropama. Ova raznovrsnost je nastala usled kompleksnih geoloških struktura, reljefa i hidro-klimatskih uslova i vegetacije. Poljoprivreda je takođe uticala na formiranje zemljišta Azerbejdžana. Zemljište na ravnicama nosi obilježja poljoprivrednog zemljišta. To zemljište je podvrgnuto pojačanim ispiranjem pod uslovima vještačkog navodnjavanja, značajno je obogaćeno đubrivom, i pod uslovima je dvostrukog navodnjavanja (kao rezultat, drugi proces saliniteta se često javlja u zemljištu). Ispod brdsko-planinskih šuma i stepa je veoma plodna crna zemlja. Specifičan tip zemljišta, žućkaste boje, je poseban za Tališke i Lankaran regione. Ovo zemljište se javlja u toploj i vlažnoj klimi i crvena i žuta boja na tom zemljištu potiču od gvožđa i aluminijuma diokidesa preostalih poslije kiša koje su isprale druge rastvorene materijale.